Rozwijanie Kompetencji Kluczowych

Kompetencje Kluczowe

Przedszkole Nr 3 im. Janusza Korczaka w Czerwionce-Leszczynach

Kompetencja wg Słownika języka polskiego PWN to - zakres czyjejś wiedzy, umiejętności i doświadczenia.
Kompetencja wg Wikipedii to - połączenie trzech atrybutów: wiedzy, umiejętności i postawy.

Kompetencje kluczowe zostały wpisane do najistotniejszych dokumentów oświatowych. Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 18 grudnia 2006r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życia wskazało kompetencje, wspólne dla wszystkich Europejczyków i niezbędne dla budowania wspólnej Europy, będące połączeniem wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji. Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia.

Wyróżnia się osiem kompetencji kluczowych:

Porozumiewanie się w języku ojczystym
Porozumiewanie się w języku obcym
Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
Kompetencje informatyczne
Umiejętności uczenia się
Kompetencje społeczne i obywatelskie
Inicjatywność i przedsiębiorczość
Świadomość i ekspresja kulturalna

Porozumiewanie się w języku ojczystym

Rozumiane jest przede wszystkim jako umiejętność skutecznego porozumiewania się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach oraz zdolność wyrażania i interpretowania pojęć.
Przyjmuje się, że dziecko kończące edukację przedszkolną powinno umieć opowiadać o zdarzeniach z przedszkola, odpowiadać na pytania, wyjaśniać własną przynależność do rodziny, grupy, narodu.

Działania Przedszkola

Codzienne wspomaganie rozwoju mowy poprzez:

wypowiedzi spontaniczne i kierowane
słuchanie utworów literackich czytanych zarówno przez nauczyciela, jak i zaproszonych gości
ćwiczenia wzbogacające słownictwo wokół określonych tematów
ćwiczenia pamięci odtwórczej, nauka ról, wierszy, rymowanek
odgrywanie scenek ( drama, teatr kukiełkowy, pacynkowy, zabawy paluszkowe)
występy artystyczne dzieci w uroczystościach przedszkolnych - „Jasełka”, „Dzień Babci i Dziadka”, „Dzień mamy i taty”
udział w konkursach recytatorskich (wewnątrzprzedszkolnych, międzyprzedszkolnych)
zapewnienie wsparcia logopedycznego w ramach pomocy psychologiczno- pedagogicznej
prowadzenie codziennych zabaw logopedycznych (artykulacyjnych, oddechowych, logorytmicznych) dla całej grupy
kontakt z żywym słowem- wyjazdy na spektakle teatralne
biblioteczki w każdej sali-codzienny kontakt z literaturą dziecięcą
wycieczki do biblioteki miejskiej
różnorodne zabawy słowotwórcze, układanie historyjek na podstawie obrazka, zabawy w niedokończone zdania
wprowadzanie liter, nauka czytania prostych wyrazów i zdań
doskonalenie sprawności grafomotorycznej i motoryki ręki, będących przygotowaniem do pisania ( np. kreślenie liter po śladzie i samodzielnie, kolorowanie, lepienie z plasteliny i wszelkich mas plastycznych, wydzieranka itp.)
ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchowo-wzrokową
obchody „Światowego Dnia Książki”- promujące czytelnictwo

Porozumiewanie się w językach obcych

Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym (angielskim) opiera się głównie na wprowadzaniu dzieciom zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym oraz oswajanie ich z językiem w sytuacjach codziennych - zarówno w zabawie jak i w nauce. Ważne jest również ukazywanie korzyści jakie płyną z umiejętności posługiwania się językiem obcym.
Przyjmuje się, że dziecko, które kończy przedszkole rozumie i reaguje na polecenia w języku obcym nowożytnym, a przygotowanie zawsze odbywa się poprzez zabawę.

Działania Przedszkola

W ramach realizacji zadań z tego obszaru dzieci uczestniczą w zajęciach z języka angielskiego dwa razy w tygodniu: grupy starsze po 30minut, grupy młodsze po 15minut. Zajęcia z języka angielskiego odbywają się zgodnie z programem wybranym przez Radę Pedagogiczną z danego wydawnictwa i rozkładem materiału dostosowanym do danej grupy wiekowej. W trakcie zajęć dzieci poznają różnorodne słowa, zwroty, piosenki, rymowanki, historyjki obrazkowe, które z łatwością zapamiętują. Stosowanie różnorodnych metod np. TPR, Natural Approach oraz technik prowadzenia zajęć, a przede wszystkim zabawowa forma sprawia, że dzieci aktywnie w nich uczestniczą. Dzieci chętnie uczestniczą w zabawach ruchowych, śpiewają piosenki z naśladowaniem , biorą udział w zabawach dydaktycznych, poznają i powtarzają nowe słownictwo. W trakcie całego roku szkolnego dzieci poznają proste zwroty, potrafią się przedstawić, poznają słowa z zakresu ubrań, jedzenia, rodziny, zwierząt, zabawek, kolorów, emocji itp.

Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne

Kompetencje matematyczne obejmują umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego
w celu rozwiazywania problemów wynikających z codziennych sytuacji.

Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne odnoszą się do opanowania, wykorzystywania i stosowania wiedzy oraz sposobów i metod objaśniających świat przyrody przez: obserwowanie zjawisk, eksperymentowanie, sprawdzanie, majsterkowanie, przetwarzanie procedur i instrukcji oraz weryfikowanie wiedzy i odnoszenie jej do codziennych sytuacji, które dziecko zna.

Działania Przedszkola

Kompetencje matematyczne

ćwiczenia orientacji przestrzennej- to kształtowanie umiejętności które pozwalają dziecku dobrze orientować się w przestrzeni i swobodnie rozmawiać o tym, co się wokół niego znajduje: na, z, obok, pomiędzy, przed, za. Rozumienie przestrzeni zaczyna się od świadomości własnego ciała, od skrystalizowania swojego ja.
rytmy-rozwijanie umiejętności skupienia uwagi na prawidłowościach i korzystania z nich w różnych sytuacjach. Rytmy to dostrzeganie regularności w szlaczkach, mozaikach, konstrukcjach.
rozwijanie umiejętności mierzenia długości- do ćwiczeń mierzenia możemy używać klocków, patyków, sznurka, chodu stopa za stopą, kroków itp.
kształtowanie umiejętności liczenia- przeliczanie elementów, dodawanie, odejmowanie klasyfikowanie- to zdolność do logicznego grupowania przedmiotów wg ich cech i właściwości.
To segregowanie, dzielenie po równo, łączenie w równoliczne grupy.
kształtowanie pojęć geometrycznych, odkrywanie pojęć z zakresu geometrii-rozwijanie intuicji geometrycznej
ważenie-zapoznanie dzieci z wagą i sensem ważenia
mierzenie płynów- ćwiczenia te ułatwiają dziecku zrozumieć sens mierzenia jak również rozwiązywania zadań
wiązanie przyczyny ze skutkiem i przewidywanie następstw- ten obszar pomaga dziecku lepiej zrozumieć zmieniającą się rzeczywistość i decyzje dorosłych.
konstruowanie gier
poznanie wartości pieniądza, rozróżnianie nominałów
kodowanie i dekodowanie informacji
rozwiązywanie i układanie prostych zadań tekstowych
zapoznanie ze znakami matematycznymi +, -, =, <, >

Kompetencje naukowo-techniczne - codzienne działania:

Obserwacja zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych, prowadzenie kalendarza pogody, prowadzenie czasowych ogródków w salach na placu zabaw, zabawy mikroskopem, lupą, zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kącik majsterkowicza),zabawy eksperymentalno-doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych, chemicznych),projekty, innowacje.

Zabawy konstrukcyjne

budowanie złożonych konstrukcji przestrzennych
tworzenie budowli z klocków różnego rodzaju
montowanie klocków za pomocą zaczepów i skręcania śrubami
budowanie zespołowo konstrukcji
planowanie kolejnych etapów działań-słuchanie pomysłów kolegów-realizowanie zadań zgodnie z ustalonym planem
łączenie różnorodnych materiałów w czasie wykonywania prac technicznych np. papier z tkaniną
korzystanie z prostych narzędzi podczas majsterkowania
prawidłowe i ostrożne posługiwanie się przyborami np. nożyczki, igła
lepienie dowolnych kształtów z plasteliny, modeliny, masy papierowej, gliny
budowanie z piasku i śniegu.

Poznawanie zawodów

wypowiadanie się na temat zawodów ludzi mieszkających w okolicy, naszych rodziców
interesowanie się pracą ludzi różnych zawodów(np. sprzedawca, kucharka, informatyk, grafik komputerowy)
rozumienie społecznego znaczenia określonych zawodów(policjant,strażak, lekarz)
podejmowanie zabaw tematycznych w których przyjmowane są wybrane role społeczne
podejmowanie prac gospodarczych i podejmowanie działań na rzecz innych
rozumienie znaczenia i wartości wykonanej pracy
poszanowanie pracy innych(np. prace plastyczne kolegów, ułożone budowle z klocków)

Świat techniki

wykonywanie eksperymentów na podstawie zdobytych wiadomości z wykorzystaniem dostępnych materiałów i przyrządów (np. szkła powiększającego,magnesów)
rozpoznawanie kolejnych etapów postępu w zakresie przekazywania informacji na odległość (telefon,telegraf, poczta elektroniczna)
rozpoznawanie różnych zródeł energii (np. słońce, woda,wiatr) oraz zródła prądu(np. bateria)
nazywanie pojazdów, określanie , wskazywanie środków lokomocji(pociąg, samolot, statek)
rozpoznawanie środków transportu służące do przewozu ładunków(ciężarówka, wywrotka, śmieciarka)
nazywanie i określanie zastosowania takich pojazdów ,jak , karetka pogotowia, wóz strażacki, rozpoznawanie ich numerów
rozumienie, że urządzenia techniczne ułatwiają pracę
korzystanie z komputera, tablicy multimedialnej, robotów, telefonów

Zabawy badawcze i eksperymenty

odróżnianie, opisywanie cech i właściwości materiałów, odróżnianie metalu, plastiku, papieru,drewna (badanie ciężkości przedmiotów poprzez np. opadanie w wodzie na dno, a lekkie unoszą się na jej powierzchni)
określanie właściwości badanych ciał i substancji na podstawie wykonywanych doświadczeń (np. rozpuszczalność w wodzie, przewodzenie ciepła, wprowadzanie przedmiotów w ruch za pomocą równi pochyłej)
wykonywanie eksperymentów i doświadczeń stosując się dokładnie do instrukcji

Kompetencje informatyczne

Dziecko w wieku przedszkolnym stopniowo i pod kontrolą wprowadzane jest w przestrzeń wirtualną. Podstawa programowa zachęca do umożliwienia dziecku podejmowania samodzielnej aktywności poznawczej, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.

Działania Przedszkola

wykorzystywanie narzędzi TIK(np. magnetofon, laptop, tablica interaktywna)
wykorzystywanie Internetu-oglądanie prezentacji, filmów edukacyjnych, gry edukacyjne
nauka kodowania przez zabawę, nie tylko z wykorzystaniem narzędzi TIK - Kodowanie na dywanie
zajęcia profilaktyczne- dziecko bezpieczne w sieci
wykorzystywanie programów do rysowania, kreślenia po śladzie itp.

Umiejętność uczenia się

Uczenie się wg Wikipedii to - „proces poznawczy prowadzący do modyfikacji zachowania osobnika pod wpływem doświadczeń co zwykle zwiększa przystosowanie osobnika do otoczenia”.
Encyklopedia podaje też różne rodzaje uczenia się, co wydaje się być istotnym w życiu przedszkolnym:

uczenie pamięciowe,
uczenie się przez rozwiązywanie problemów,
uczenie się przez próby i błędy,
uczenie się przez wgląd (zrozumienie),
uczenie się sensoryczne,
uczenie się przez naśladownictwo,
uczenie się uboczne (mimowolne),
uczenie się poprzez zabawę.

Tak więc, kompetencja uczenia się to szeroko rozumiany rozwój człowieka przenikający wszystkie płaszczyzny jego życia, który dokonuje się na różne sposoby.

Działania Przedszkola

Przedszkole ma wiele możliwości, aby wpływać na rozwój kompetencji uczenia się w życiu dziecka.
Przede wszystkim poprzez realizacje podstawy programowej, która ma na celu rozwijanie wszystkich obszarów u dziecka.
Realizujemy programy wychowawcze, ucząc między innymi rozumienia siebie i współdziałania w grupie.
Angażujemy się w różne akcje charytatywne ucząc wrażliwości na innych.
Jako nauczyciele idąc za myślą Bernie Neville wiemy dobrze, że niedyrektywne (nieświadome) uczenie się, jest trwalsze niż uczenie przez bezpośredni przekaz werbalny dlatego kładziemy nacisk na nauczanie, które angażuje emocje. Uczymy poprzez działanie i doświadczenie.

Kompetencje społeczne i obywatelskie

To „kompetencje osobowe, interpersonalne i międzykulturowe obejmujące pełny zakres zachowań przygotowujących osoby do skutecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym (…), tzn. rozumiane są jako umiejętność stopniowego wychodzenia poza obszar rodzinny."
Podstawowe umiejętności w zakresie kompetencji społecznych obejmują zdolność do konstruktywnego porozumiewania się w różnych środowiskach, wykazywania się tolerancją, wyrażania i rozumienia różnych punktów widzenia, negocjowania połączonego ze zdolnością tworzenia klimatu zaufania,
a także zdolność do empatii. Jednostki powinny być zdolne do radzenia sobie ze stresem i frustracją oraz do wyrażania emocji w konstruktywny sposób, a także powinny dokonywać rozróżnienia sfery osobistej
i zawodowej. Powinny interesować się rozwojem społeczno-gospodarczym, komunikacją międzykulturową, cenić różnorodność i szanować innych ludzi, a także być przygotowane na pokonywanie uprzedzeń i osiąganie kompromisu.”(…)
Kompetencje obywatelskie opierają się na znajomości pojęć demokracji, sprawiedliwości, równości, obywatelstwa i praw obywatelskich(…).

Działania Przedszkola

organizowanie sytuacji edukacyjnych zapoznających dzieci z rodziną, historią okolicy przedszkola, miasta, kraju,
zwracanie uwagi na stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnych sytuacji, uroczystości,
organizowanie uroczystości z okazji świąt rodzinnych i państwowych, - uczenie tolerancji dla odmienności rasowej, fizycznej,
eliminowanie postaw społecznie niepożądanych,
ustalanie wspólnie z dziećmi kodeksów grupowych,
organizowanie na terenie przedszkola akcji charytatywnych i społecznych na rzecz ludzi i zwierząt poszkodowanych przez los i chorych,
współpraca z klubami seniora, młodzieżą z liceum,
organizowanie spacerów, i wycieczek do miejsc użyteczności społecznej.
spotkania z przedstawicielami różnych zawodów (lekarz, pielęgniarka, ratownik medyczny, strażak, policjant, fryzjer, kominiarz), rodzicami, którzy prezentują swoje zawody (np. prawnik, krawcowa, informatyk, kucharz, rolnik, leśnik)
spacery, wycieczki do różnych miejsc użyteczności publicznych, organizacji (sklep, zakład fryzjerski, poczta, biblioteka, straż pożarna, komisariat, bank, ośrodek zdrowia, apteka, kościół, UG)

Kompetencje społeczne i obywatelskie realizują wszystkie obszary podstawy programowej;

uczenie się konkretnych zachowań i reakcji;
wdrażanie dzieci do współdziałania i współpracy w zespole, pomocy innym;
rozwijanie komunikatywności i kreatywności;
poznawanie i stosowanie zasad i norm panujących w grupie;
ćwiczenia w rozumieniu i zapamiętaniu: w jakim kraju mieszkam, w jakim mieście, na jakiej ulicy;
stosowanie na co dzień zwrotów grzecznościowych: proszę, przepraszam, dziękuję;
kulturalne zachowanie się podczas różnorodnych sytuacji;
budzenie zainteresowania historią swojej rodziny, docenianie roli babci i dziadka w życiu codziennym;
propagowanie postawy wyrażającej szacunek wobec Ojczyzny oraz lokalny patriotyzm.

Inicjatywność i przedsiębiorczość

To zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Kompetencja ta obejmuje działania zmierzające do rozwoju poczucia sprawstwa przez stwarzanie dzieciom warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania. Inicjatywność i przedsiębiorczość są rozwijane wielopłaszczyznowo, i co ważne, ich elementy są obecne podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych, w których uczestniczy dziecko w przedszkolu.

Działania Przedszkola

każdorazowo stwarzane są okazje pozwalające dzieciom samodzielnie doświadczać, eksperymentować, eksplorować (np. robienie kanapek, sałatek, szaszłyków, malowanie, rysowanie, wydzieranie, lepienie, układanie klocków)
wyeksponowane są efekty pracy dzieci, tak aby stanowiły one element informacji o rozwoju ich inicjatywności i przedsiębiorczości
gromadzone są ciekawe przedmioty, które są wykorzystywane podczas zajęć z dziećmi
codzienne zabawy na placu zabaw, w kącikach tematycznych
zmienianie wyposażenia w kącikach do zabaw tematycznych, umożliwiające dzieciom: wchodzenie w różne role społeczne, prezentowanie rówieśnikom własnej wiedzy o świecie i własnych zasobów, zajmowanie różnych pozycji społecznych w grupie zabawowej podczas wymyślania i przebiegu zabawy, doświadczanie tutoringu rówieśniczego i wymiany wiedzy (uczenie się przez współpracę)
zabawy doświadczalne i eksperymentalne
granie w gry zespołowe
współpraca podczas stawiania dzieciom zadań do wykonania w parach, grupach czy zespołach,
co pozwala im działać i poczuć odpowiedzialność za ostateczny efekt swoich działań
zabawki w przedszkolu (ich liczba, rodzaj) rozwijają pomysłowość dzieci w ich wykorzystaniu
dostęp do materiałów i przyborów w sali oraz swoboda w ich wyborze przez dzieci rozwija ich poczucie sprawstwa, wielowymiarową samodzielność, kreatywność w organizacji czasu i zabawy z rówieśnikami
udział w warsztatach
wycieczki (piesze i autokarowe)

Świadomośc i ekspresja kulturalna

Praca w tym obszarze jest ukierunkowana na twórcze wyrażanie doświadczeń i emocji za pośrednictwem różnorodnych środków ekspresji takich jak: literatury, muzyki, sztuk wizualnych i sztuk teatralnych.
Doświadczenia takie pozwalają na wyrażenie przez dziecko różnorodnych stanów emocjonalnych, wyzwolenie pozytywnych emocji a przez to otwarcie się na nowości. Ponadto wzmacniają inicjatywę i pomagają
w nawiązaniu relacji.
Przedszkole daje dziecku możliwość nie tylko poznawania i odtwarzania rzeczywistości związanej z kulturą i sztuką , ale także eksperymentowania z rytmem, dźwiękiem, ruchem, głosem i grafiką.

Działania Przedszkola

Te kompetencje przedszkolaki nabywają poprzez:

zabawę (swobodną i zorganizowaną)
wystawy prac dzieci (sala, szatnia, strona internetowa)
codzienne organizowane i swobodne zabawy plastyczne z wykorzystaniem różnorodnych technik
udział w koncertach, przedstawieniach teatralnych w przedszkolu , w spektaklach teatralnych, lekcjach muzealnych wyjazdowych
udział w konkursach: plastycznych, muzycznych, tanecznych, recytatorskich, przeglądach
zabawy muzyczne, taneczne, słuchanie muzyki, ilustrowanie muzyki, odtwarzanie ruchem
tworzenie przez dzieci instrumentacji muzycznych, zajęcia muzyczno- rytmiczne
udział w różnych uroczystościach z udziałem dzieci jako aktorów
zorganizowanie dla dzieci kącików teatralnych
tworzenie scenografii do przedstawień

Wybrane metody

metoda pedagogiki zabawy
metoda twórczego myślenia
Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne
metody parateatralne (drama, pantomima, teatr paluszkowy, teatr kukiełkowy, teatr cieni,opowieść ruchowa)
metoda Carla Orffa (instrumenty)
metoda aktywnego słuchania muzyki według Batti Strauss
metoda gimnastyki twórczej (ekspresyjnej) Rudolfa Labana (improwizacja ruchowa)
dziecięca matematyka prof.Ewy Gruszczyk - Kolczyńskiej i Ewy Zielińskiej
metoda projektu lub jej elementy
edukacja przez ruch według Doroty Dziamskiej

Pomoce dydatkyczne

zabawki w kącikach zabaw (klocki, auta, lalki, wózki)
gry i układanki stolikowe (puzzle, domino)
zabawki sportowe i na plac zabaw (ławeczki, materace, piłki, obręcze, wiaderka, foremki, łopatki, skakanki, bańki mydlane)
sprzęt terenowy na placu zabaw
narzędzia ogrodnicze (grabki, nasiona, sadzonki )
farby, pędzle, kredki, nożyczki, instrumenty muzyczne (bębenek, tamburyno, kołatki,trójkąty, grzechotki, pianino)
pomoce „naturalne” (na przykład liście, szyszki, patyki, kasztany, pudełka, tacki papierowe, folia aluminiowa, wełna, guziki, filc, piasek, kasza manna, ryż, masa solna)
pomoce „ naukowe” (lupa, mikroskop, globus, mapa, waga, miarka, pęseta, magnes, zegar, piasek kinetyczny liczydło, parawany- teatrzyki, kukiełki, pacynki, garderoba ze strojami, plansze edukacyjne).